Zużycie i konserwacja opon

ZUZYCIE BIEZNIKA

Zużycie bieżnika opony powstaje na skutek tarcia pomiędzy składnikiem bieżnika a podłożem.

Podczas zwykłych obrotów bieżnik ulega deformacji na obszarze, który ma kontakt z podłożem i w związku z tym zmniejsza swoją prędkość obwodową. Powoduje to ścieranie i tym samym zużycie.

Oprócz takiego ścierania wyróżnia się również następujące tarcia:

Wzdłużne – podczas przyspieszania i hamownia
Poprzeczne – podczas pokonywania zakrętów

Nie można oszacować żywotności opony w kilometrach ze względu na zbyt dużą ilość czynników. Nawet wzięcie pod uwagę zużycie pierwszych milimetrów bieżnika nie będzie wiarygodne, ponieważ początkowe zużycia jest większe niż późniejsze.

Grubszy bieżnik powoduje większe tarcie, więc i szybciej się zużywa.

Czynniki, które wpływają na zużycie opony i żywotność w kilometrach:

Czynniki zewnętrzne, które nie zależą od użytkownika
Czynniki wewnętrzne, zależne od użytkownika

Czynniki zewnętrzne

1- Charakterystyka drogi

Rodzaj nawierzchni
Kierunek (podłużny czy wysokościowy) Współczynnik zużycia na autostradzie jest znacznie niższy (1) niż w mieście (1.7). Na górskich drogach, gdzie jest dużo zakrętów, wzniesień i spadków, współczynnik wynosi aż 2.7. W przypadku pojazdów o wysokiej mocy i ciężkich pojazdów, i w obecności przyczep (karawany, łodzie, kontenery itd.), współczynnik zużycia może osiągnąć około 5 lub 6
Zakręty

Podczas pokonywania zakrętów, pojazd zostaje poddany działaniu:

Zwolnienia (użycie hamulców)
Przyspieszenia i zwolnienia (z powodu zmiany biegów)
Siły odśrodkowej (podczas pokonywania zakrętów). Powoduje to ścieranie bieżnika poprzecznie do kierunku jazdy i przeniesienie odsetka ciężaru z opon z wewnątrz zakrętu do opon na zewnątrz zakrętu.

2-Warunki pogodowe

Sucha pora roku i słońce. Bardzo wysokie temperatury zmniejszają lepkość składników, zmniejszają przyczepność i zwiększają system termiczny obrotów. Warunki te wpływają na wzrost zużycia.
Deszcz i wilgotność. Ciągłe opady deszczu sprawiają, że nawierzchnia drogi staje się bardziej dynamiczna i mokre warunki narażają oponę na większe ryzyko wypadku (łopatki mogą łatwiej przeciąć mokrą oponę niż suchą).

3-Charakterystyka pojazdu

Geometria charakterystycznych kątów z przodu i tylu, głównie położenie w linii i kąty pochylenia
Rodzaj napędu, tylko na jednej osi, stały lub regulowany napęd na 4 koła
Kontrola hamulców, stabilność i urządzenia trakcyjne
Moc

Czynniki wewnętrzne

Główne czynniki wewnętrzne:

Ciśnienie w oponie
Prędkość
Przeciążenie
Sposób prowadzenia pojazdu
Mechaniczna konserwacja pojazdu
Konserwacja opon

NIEROWNE ZUZYCIE

Oprócz zwykłego ścierania wzdłużnego powodowanego obracaniem się, opona narażona jest na ścieranie boczne powodowane tarciem (uważane za nietypowy stan). Taki stan użycia tworzy „miejscowe” nierówne zużycie, które może oznaczać znaczący spadek komfortu prowadzenia (hałas podczas obracania i irytujące drgania) i w żywotności w kilometrach (wczesna wymiana mocno zużytych opon).

Nierówne zużycie może się uwydatnić:

tylko na jednym barku
na obu barkach
na środku bieżnika

Uwydatnione zużycie na jednym barku

Powstaje w skutek obracania się opony na jednej nie idealnie ustawionej w poziomie osi i/lub na osi, która nie leży równolegle do kierunku jazdy.

Wypuklenie to nachylenie kąta koła względem pionu nawierzchni. Jeśli górna część koła jest wypuklona na zewnątrz, wypuklenie jest dodatnie, jeśli wychyla się do wewnątrz, wówczas jest ujemne.

W obudwu przypadkach wypuklenia dodatniego i ujemnego, opony kręcą się na osi, która nie jest prostopadła do kierunku jazdy.

Takie zużycia często kojarzy się ze zdzieraniem i obecnością zadziorów na obu brzegach wzorów.

Uwydatnione zużycie na obu barkach

Jest to spowodowane deformacją na obszarze kontaktu z nawierzchnią, która determinuje większy ciężar na barkach, lub poprzez sumę kątów geometrycznych nieprawidłowego koła (wypuklenie kojarzone z niedostatecznym wyrównaniem).

Zwiększone zużycie na środku bieżnika

Wynika ono z deformacji obszaru stykającego się z podłożem i powoduje zwiększenie obciążenia środkowej bieżnika i szybsze jego zużycie.Tego rodzaju deformacja powstaje zwykle na skutek następujących przyczyn:

Zbyt wysokie ciśnienie w oponie. Ciśnienie jest wyższe od zalecanego przez producenta pojazdu.

Zbyt wąskie felgi. Przy zastosowaniu zbyt wąskiej felgi stopki opony znajdują się za blisko siebie, powodując naprężenia w oponie i prowadząc do deformacji podobnej do wynikającej ze zbyt wysokiego ciśnienia.

KIEDY WYMIENIC

Dopuszczalny przebieg to liczba kilometrów, które można przejechać, zanim oponę trzeba będzie zmienić wskutek zużycia.

Kodeks Drogowy określa, że opona jest zużyta i nie nadaje się do dalszej eksploatacji, jeśli głębokość bieżnika wynosi mniej niż 1,6 mm.
Zużycie bieżnika można łatwo sprawdzić korzystając ze wskaźników umieszczonych w pobliżu oznaczenia TWI w górnej części ściany bocznej.

Wskaźniki te znajdują się w głównych rowkach bieżnika. Mają postać gumowych wypustek o wysokości dokładnie 1,6 mm.
Zatem, jeśli głębokość bieżnika spadnie poniżej 1,6 mm, w miejscu wypustki nie będzie w ogóle widoczny rowek. W takiej sytuacji oponę należy wymienić.

Należy pamiętać, że skuteczność działania opony na mokrej nawierzchni spada proporcjonalnie do zmniejszenia głębokości bieżnika. Im wyższe zużycie bieżnika, tym mniejsza ilość wody z nawierzchni może zmieścić się w jego rowkach.

Powoduje to spadek poziomu bezpieczeństwa: wydłuża się droga hamowania i może zachodzić aquaplaning.
Ze względów bezpieczeństwa zalecamy wymianę opon gdy głębokość bieżnika spada poniżej 3 mm. Zalecenie to obowiązuje bez względu na warunki klimatyczne, które mogą ulegać szybko zmianie.

Istnieją sytuacje, w których konieczna jest dokładna kontrola opon, niezależnie od obowiązków nakładanych przepisami. Nieregularne lub miejscowe zużycie, łuszczenie się bieżnika i ścian opony oraz wybrzuszenia to objawy, których nie wolno lekceważyć.

Zwłaszcza wybrzuszenie ściany opony oznacza poważne zagrożenie. Odkształcenia tego rodzaju powstają najczęściej po raptownym najechaniu na krawężnik, wpadnięciu w dziurę w nawierzchni lub innym tego rodzaju zdarzeniu. Oznaczają, że w oponie zaszły poważne, niedające się naprawić zmiany i nie jest możliwe zagwarantowanie pierwotnego poziomu bezpieczeństwa.

UZYTKOWANIE I KONSERWACJA

Prawidłowa konserwacja opony gwarantuje lepszą wydajność pod kątem bezpieczeństwa i wytrzymałości.

Porady i przydatne informacje dotyczące zapobiegania problemom podczas używania opon:

1- Sprawdzać ciśnienie, gdy opony są zimne, przynajmniej raz w miesiącu, a szczególnie przed dalszą podróżą (także w kole zapasowym).

Zawsze kontrolować ciśnienie wskazane w instrukcji obsługi dla różnych pozycji i rodzaju przewidywanego stosowania.
Nigdy nie zmniejszać ciśnienia, jeśli opony są gorące. Należy pamiętać, że niedopompowane opony zwiększają opór ruchu i tym samym zużycie paliwa.
2-Zawsze zapewniać, w każdym rodzaju zaworu, czy nie odpadły żadne nakrętki i dokręcać je tylko ręcznie.

Nakrętki zapobiegają obcym przedmiotom uszkodzeniu wewnętrznego mechanizmu zaworu powodującego wypuszczanie powietrza z opony.
3-Zamieniać opony z jednej osi na drugą, bez ich krzyżowania, po przejechaniu około 10 000 km.

Ograniczy to zużycie opony, zachowując przy tym oryginalny sposób prowadzenia samochodu i ograniczy nieprawidłowe zużycie bieżnika (zazwyczaj powodowane ułożeniem w linii opon i wyginaniu się poza wartości przewidziane przez producenta pojazdu). Zalecamy regularną kontrolę charakterystycznych kątów pojazdu (szczególnie wyrównania i wyginania).
4-W przypadku kontaktu z krawężnikiem, dziurami w drodze czy innymi przeszkodami różnego charakteru, ważne jest, aby specjalista sprawdził wnętrze opony.

Takie zdarzenia mogą powodować uszkodzenia wnętrza opon, których można nie dostrzec z zewnątrz.

Pęcznienie na ścianie bocznej może oznaczać uszkodzenie strukturalne. W takim przypadku nie można dalej używać opony.
Jednak nie zawsze można dostrzec ślady uszkodzenia na oponie, dlatego też zalecamy regularne kontrole opony, która miała kontakt z krawężnikiem, dziurami w drodze itd.
Najlepszym rozwiązaniem jest odwiedzenie specjalisty, który sprawdzi wnętrze opony.

CZESCIOWA WYMIANA

Zgodnie z prawem dopuszczalne jest stosowanie w pojeździe różnych opon, o ile na jednej osi wszystkie opony są tego samego typu.

Przy wymianie tylko dwóch opon zleca się montaż nowych na osi tylnej.

W przypadku osi przedniej można wyczuć i przeciwdziałać niebezpiecznym sytuacjom za pomocą kierownicy (początek poślizgu, pęknięcie opony itp.). W przypadku osi tylnej jest to niemożliwe i kierowca nie może bezpośrednio interweniować

OPONY

STOPIEŃ I RODZAJ ZUŻYCIA

Opony, tak jak wszystkie elementy pojazdu, ulegają zużyciu przez cały czas, nie tylko wskutek niewłaściwego używania.

Zużycie opon powodowane jest niemal wyłącznie przez ścieranie o nawierzchnię podczas jazdy wynikające z sił związanych z rozpędzaniem, zwalnianiem i skręcaniem. Ścieranie podczas obracania opony wynika z działającej na nią siły zgniatania, która jest proporcjonalna do obciążenia.

CIŚNIENIE

Utrzymywanie właściwego ciśnienia w oponach gwarantuje bezpieczną i oszczędną eksploatację.

Zalecane ciśnienie producenci określają na podstawie przeprowadzonych prób. Jest ono wynikiem kompromisu pomiędzy efektywnością i trwałością opony. Prawidłową wartość ciśnienia dla różnych warunków użytkowania określa instrukcja obsługi pojazdu.

Ciśnienie należy kontrolować i regulować co najmniej raz w miesiącu, nie zapominając o kole zapasowym. Przy tej okazji należy sprawdzić, czy na wszystkich wentylach znajdują się kapturki. Kapturki dokręca się tylko ręcznie.

Zbyt niskie ciśnienie w oponie powoduje niewłaściwe zachowanie się pojazdu i przegrzewanie opony, które może zagrażać bezpieczeństwu.

ŁUSZCZENIE SIĘ ŚCIAN OPONY

Nawet opony mało używane lub nieużywane starzeją się.

W przypadku opony zamontowanej na samochodzie widoczne jej części to bieżnik i jedna ze ścian.

Łuszczenie się, będące oznaką starzenia się opony, trudno jest zaobserwować na jej bieżniku, gdyż jego powierzchnia jest stale „odnawiana” wskutek ścierania.

Łuszczenie się widoczne jest głównie na ścianie opony. Tlen i ozon występujące w atmosferze rozkładają związki chemiczne tworzące gumę, zwłaszcza w podwyższonej temperaturze.

Także użytkowanie opony w bardzo zanieczyszczonym środowisku, na przykład w centrum miasta, powoduje przyspieszone jej starzenie się.

Obydwa procesy zachodzą proporcjonalnie do czasu narażenia opony na działanie powodujących je czynników.

UDERZENIA

Wybrzuszenie ściany opony jest oznaką poważnego i niepodlegającego naprawie uszkodzenia jej oplotu.

Uszkodzenie tego rodzaju powstaje zwykle wskutek przypadkowego uderzenia o krawężnik lub wjechania w dziurę w nawierzchni. Może także wynikać z utrzymywania zbyt niskiego ciśnienia w oponie, nadmiernego obciążenia lub niewłaściwego ustawienia zbieżności kół.

Należy także pamiętać, że użytkowanie opon niskoprofilowych wymaga większej uwagi gdyż są one bardziej narażone na czynniki, o których wspomniano wyżej.

DŁUGI OKRES PARKOWANIA

Jeśli planuje się zaparkowanie pojazdu na dłuższy czas, zwłaszcza na zewnątrz i w niskiej temperaturze, dobrze jest zwiększyć ciśnienie w oponach do 3,2 bar dla opon technicznych SR i TR i 3,5 bar dla innych opon technicznych.

Dzięki temu na oponie nie powstanie wypłaszczenie powodujące później drgania pojazdu.

Drgania tego rodzaju wynikają z czasowego spłaszczenia opony, które znika po kilku kilometrach na skutek podgrzania opony i działania siły odśrodkowej podczas toczenia, która przywraca oponie elastyczność.

To jak szybko odkształcenie zniknie zależy od jego wielkości, która z kolei zależy od ciśnienia w oponie i czasu parkowania pojazdu.

W przypadku parkowania przez długi czas, liczony w miesiącach, przy niskim ciśnieniu w oponie odkształcenie może być stałe.

Dłuższy postój na nawierzchni zanieczyszczonej olejem, ropą lub rozpuszczalnikami może także spowodować uszkodzenia opony gdyż substancje te rozkładają związki, z których jest ona zbudowana. Tak samo działają węglowodory używane do czyszczenia ścian opon.

UŻYWANIE ŁAŃCUCHÓW ŚNIEŻNYCH

Dłuższe używanie łańcuchów na drodze, na której nie leży śnieg, może spowodować trwałe uszkodzenie opony. Powoduje także zagrożenie bezpieczeństwa i obniża komfort jazdy.

Dlatego łańcuchy należy zdjąć gdy tylko dojedziemy do miejsca, gdzie droga nie jest już pokryta śniegiem. Dzięki temu łańcuch nie będzie wycierał fragmentów bieżnika i ścian, powodując ich trwałe uszkodzenia.

ZAMIANA OPON

Zamiana opon czyli regularna zmiana ich pozycji na osiach pojazdu przyczynia się do optymalizacji zużycia ogumienia dzięki równomiernemu zużywaniu całej powierzchni bieżnika i zwiększeniu możliwego do uzyskania przebiegu.

Wiadomo, że w pojazdach z przednim napędem opony przedniej osi zużywają się szybciej, zwłaszcza w okolicach zewnętrznego barku, co wynika z działania momentu obrotowego podczas rozpędzania i skręcania i zwiększonego obciążenia przy hamowaniu.

W przypadku pojazdów z napędem tylnym zużycie opon tylnej osi najbardziej zauważalne jest w środkowej części bieżnika.

Z uwagi na różne rodzaje napędu opony należy zamieniać z różna częstością: co 8-10 tysięcy km w przypadku pojazdów z napędem przednim i co 10-15 tysięcy km w pojazdach z napędem tylnym i na obie osie.

REGULARNA KONTROLA GEOMETRII PODWOZIA

Niewielkie uderzenia, nawet podczas parkowania, wjazd na chodnik i zjazd z niego, przejazd przez tory tramwajowe, jazda po nierównej nawierzchni